Słowo „smog” wywodzi się od angielskich słów: „smoke” czyli „dym” oraz „fog”- „mgła”. Połączenie tych dwóch wyrazów odzwierciedla występujące zjawisko formy „sztucznej mgły” powstałej w nienaturalny sposób jako wtórny efekt działań człowieka oraz niesprzyjających zmian przyrodniczych w środowisku. W chwili obecnej określenie jest szeroko stosowane na świecie jako określenie zjawiska zanieczyszczeń, będących skutkiem działalności człowieka.


https://systemy-fotowoltaika.pl/wp-content/uploads/2019/12/Smog-1-750x450.jpg

Wyróżniamy dwa główne rodzaje smogu, z uwagi na miejsce i warunki jego tworzenia. Smog typu Los Angeles, który powstaje przede wszystkim w letnich miesiącach i który spotkać można głównie w strefach subtropikalnych oraz tak zwany smog londyński. Ten ostatni charakterystyczny jest dla umiarkowanej strefy klimatycznej, występuje głównie w okresie od listopada do stycznia (czasem marca). Te dwa rodzaje smogu różnią się składem chemicznym i pyłem.

Niestety coraz częściej mamy do czynienia z charakterystycznym zjawiskiem rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń na inne obszary, czyli tak zwany smog napływowy. Powoduje on oczyszczenie się powietrza w jednym miejscu z jednoczesnym zanieczyszczeniem w drugim. Warto też wiedzieć, że w Polsce mamy do czynienia nie tylko ze smogiem typu londyńskiego, lecz również typu Los Angeles, który jest skutkiem zanieczyszczenia komunikacyjnego.

Jak powstaje smog i z czego się składa?

Smog powstaje wskutek przedostawania się do atmosfery szkodliwych związków chemicznych w tym substancji stałych w postaci pyłów zawieszonych. Część występujących trujących substancji to związki chemiczne, których głównym źródłem są węgiel, ropa naftowa i jej pochodne (asfalt, koks, benzyna). Szkodliwe substancje powstają także w wyniku palenia tytoniu oraz podczas spalania drewna. Najbardziej trującymi jednak substancjami wchodzącymi w skład smogu są pyły zawieszone PM 2,5 oraz PM 10. Pył PM 2,5 zawiera cząstki stałe o bardzo niewielkiej średnicy wynoszącej zaledwie do 2,5 mikrometra. Ze względu na swój rozmiar, po przedostaniu się do układu oddechowego w bardzo łatwy sposób przemieszczają się dalej, powodując zatrucie krwioobiegu. Pył PM 10 z kolei złożony jest z ziarenek o średnicy do 10 mikrometrów, które przenikają w głąb płuc, dokonując niekorzystnych zmian w organizmach żywych.

Wymienione trucizny emitowane są do atmosfery w różnym stężeniu, na którego wpływ mają takie czynniki jak gęstość istniejącej zabudowy, duża wilgotności powietrza, zamglenia, brak wiatru oraz ukształtowanie terenu.

Wymienione substancje przedostają się do powietrza głównie w wyniku indywidualnego ogrzewania gospodarstw domowych. Ogrzewanie domów za pomocą pieców, w których stosuje się opał w postaci koksu, węgla, ekogroszku, drewna,
a nierzadko również odpadków i śmieci jest podstawową przyczyną emisji trujących substancji oraz pyłów zawieszonych PM 2,5 i PM 10 do atmosfery. Zanieczyszczenia pochodzące z ogrzewania domów (tak zwana „niska emisja”) stanowią największy udział procentowy (ponad 83%) stężenia PM 10 w powietrzu. Największa ilość substancji emitowana jest podczas indywidualnego ogrzewania budynków, a dopiero na dalszym miejscu przez zakłady koksownicze czy transport drogowy.

Co powoduje smog:

Długotrwała styczność ze smogiem wpływa na zdrowie oraz jakość życia człowieka. Smog jest przyczyną wielu groźnych schorzeń człowieka m.in.: chorób układu oddechowego (w tym raka płuc, astmy, alergii oddechowych, infekcji, stanu zapalnego dróg oddechowych, zatorowości płucnej), chorób układu krążenia (np. nadciśnienia tętniczego, chorób niedokrwienia serca, zawału serca, udaru mózgu), jak również chorób onkologicznych. Smog może powodować również osłabienie odporności organizmu człowieka z charakterystycznymi objawami podrażnienia śluzówki, utrzymujących się stanów zapalnych wywołujących kaszel, katar, podrażnienie gardła. Poza tym smog przyczynia się także do powstawania kwaśnych deszczy, które również działają niekorzystnie na wszelkie organizmy żywe, stan środowiska naturalnego, a nawet istniejącą zabudowę.

Skutki zanieczyszczenia powietrza odczuwamy również pośrednio, poprzez spożywanie skażonego mięsa zwierząt, czy roślin, które wzrastały w warunkach skażenia środowiska. Toksyczność czynników chemicznych znajdujących się w powietrzu oddziałują bowiem nie tylko na ludzi lecz także zwierzęta oraz rośliny.

Jak walczyć ze smogiem

  1. Edukacja - to pierwszy etap walki. Świadomość co to jest smog i co możemy sami zrobić aby przyczynić się do poprawy jakości powietrza będzie ważnym etapem w naszej świadomości dotyczącej ochrony środowiska. Jeśli zmienimy nasze złe nawyki odnoszące się do spalania odpadów (śmieci), kupna złej jakości paliwa, którego używamy paląc w piecu w okresie grzewczym możemy przysłużyć do zmniejszenia emisji trujących substancji w atmosferze. To od nas samych zależy czym będziemy oddychać i w jakim środowisku żyć.
  2. Wymiana pieców – pozwoli w dużej mierze wyeliminować trujące substancje
    z atmosfery. W chwili obecnej najbardziej popularnym programem pomocowym dla tych, którzy chcą ograniczyć koszty wymiany pieca węglowego jest Program Czyste Powietrze z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz ulga termomodernizacyjna przysługująca podatnikowi, który jest właścicielem lub współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego. (Jeśli korzystasz z pieca, sprawdź jego stan, nie pal śmieci, pal drewnem sezonowanym, rozpalanie pieca zaczynaj od góry).
  3. Termomodernizacja budynków - odpowiednio ocieplony budynek jest ważnym elementem w walce ze smogiem. Docieplenie ścian, fundamentów, stropów, poddaszy, wymiana starej stolarki okiennej i drzwiowej na nową posiadającą właściwy współczynnik przenikania ciepła i przepuszczalności energii cieplnej  przyczyni się do ochrony środowiska ale także skutkować będzie obniżeniem kosztów zużycia paliwa używanego do ogrzania naszych domów oraz ciepłej wody użytkowej.
  4. Odnawialne źródła energii - są naszą przyszłością. Ich wykorzystanie pomoże zlikwidować smog nie tylko w naszej gminie, województwie ale też w Polsce. Połączenie nowoczesnego pieca z wykorzystaniem energii słonecznej, wiatrowej lub pomp ciepła pozwala znacznie ograniczyć koszty eksploatacji
    w gospodarstwach domowych.
  5. Transport publiczny – jeśli możesz wybierz jeden dzień w tygodniu i przesiądź się do komunikacji publicznej. Jeśli jesteś właścicielem samochodu - sprawdź stan techniczny swojego auta. Tak też możesz pomóc środowisku, walcząc ze skutkami smogu.